منبع:سايت شهيد آويني
در زندگي مردمان روزگاران پيشين، چيزي به نام هنر، كه تنها هنر باشد، شناخته نبوده، و هنر جدا از زندگي ، معنا و مفهومي نداشت. شكل بهتر، زيباتر و نيرومند تر هر پديده با صفت هنر وهنري، توصيف مي شد، و هنر در خوبي، زيبايي و قدرت متجلي مي گرديد. و اين هر سه، سه معيار و سه اصل بنيادين در هنري توصيف شدن هر پديده بود.
در سرزمين ماه، و در سرزمين هاي حوزه فرهنگ ايراني و ديگر سرزمين هاي شرقي، هنر، جايگاه اهورايي و خدايي نيز پيدا كرد. در هستي شناسي و جهان بيني ايراني، از عرصه هاي سه گانه هنر، تنها قدرت و آن هم به ميزاني و تا به زماني، از آن اهريمن و نيروهاي اهريمني مي توانست باشد.
اما زيبايي و نيكي كه دو صورت از ماهيتي يگانه اند، تنها مي توانستند اهورايي و خدايي باشند. در جهان ايراني، آنچه كه در زندگي انسان، نيك بود، از جلوه هاي آفرينش نيك به شمار مي آمد و از زيبايي به حد كمال بهره داشت. توصيف اردويسور آناهيتا در آبان يشت نمونه برجسته اي از اين گونه است، وهمه آنچه هنري بود، چنين بود.
دربرابر، آنچه اهريمي بود، زشت بود، سرشت پليد داشت، و هر اندازه نيرومند بود، از زيبايي و نيكي بهره نداشت. بنابر اين اهريمن و عناصر اهريمني، نمي توانستند جايگاه هنري داشته باشند. هنر، چه در عرصه هاي قدسي و چه عرصه هاي زيستي مردمان جايي براي اهريمن وهر آنچه اهريمني بود، نداشت.
آيين ها ومراسم نيز در شكل هاي گوناگون خود، با ياد و براي زنده كردن و زنده نگهداشتن نيكي ها پديد آمدند. در هيچ آئيني، بدي و زشتي را پاس نداشته اند. اصل و بن همه آيين ها نيايش و ستايش زيبايي و نيكي و آرزوي دور داشتن زشتي و پليدي است.
ماه و خورشيد هم ، اين آئينه مي گردانند. چرا كه پديد آوردنده نورند و زدانيده تاريكي، كه نهفتن گاه زشتي و پليدي است. حتي در پاره اي باورهاي كهن مردم ما، « ماه» به اين لحاظ كه دنياي تاريكي را روشن مي كند از خورشيد ارجمندتر است. و آتش نيز چنين جايگاهي دارد و شمع و چراغ و هر آنچه كه زداينده تاريكي، است و همه آيين هايي كه بر اين پايه برپا مي شوند.
بنابر اين بن مايه و جانمايه نيكي، كه زيبايي را نيز در خود نهفته دارد، وجه مشترك هنرها و آيين ها است. از اين رو هميشه ، هنرها در قالب آيين هاي گوناگون سوك و سور، نيايش ، شكر گزاري، گذار و جز اين ها، رخ مي نمايند، و رسم و آيين هر اندازه فراگيرتر و بزرگتر باشد وهر اندازه با عرصه هاي گوناگون زندگي بيشتر پيوند بخورد، و با رابطه هاي انسان و محيط در عرصه هاي طبيعي، انسان ساخت، فراطبيعي بيشتر مربوط باشد،زمينه هاي بروز هنر، در آن بيشتر است و ظرفيت بيشتري براي بروز هنرها دارد. نوروز چنين بود، و چنين هست.
نوروز، در سرزمين ما و در تاريخ ما و در همه سرزمين هايي كه مردمانش با ما تبار مشترك و جهان بيني و آيين هاي مشترك و همسان دارند و جشن آفرينش انسان و باز آفريني طبيعت و جشن بزرگ شگفتگي و نوزايي بوده است و هنوز هم هست.
در نوروز هر كس مي خواهد تا آنجا كه در توان دارد، در هر چيز ودر هر كار بهترين ها را پديد آورد، و نيكي ها را در بهترين و زيباترين قالب و با بهتريم آرزوها، بنماياند.
و چنين بود كه نوروز با زايش هنر توام شد. و چنين بود كه هنرهايي از گونه نمايش، موسيقي، آواز، سخنوري، شعر ، سرود، نگارگري وهنرهاي دستي، چه در سطح محلي و چه در سطح ملي در گستره جهان ايراني همه از نوروز متاثر بودند و در كنش متقابل خود با نوروز، بر آن اثر داشته اند و در استمرار نوروز تا به زمانه ما، همچنان با آن همراهند .
تغذيه در نوروز
|
در آستانه عيد نوروز هستيم. همزمان با شروع سال نو و شكوفايي طبيعت، بسيار بجاست كه با بازنگري در الگوي غذايي و عادات و رفتارهاي تغذيهاي خود، فصلي نو و شكوفا را در تغذيهتان نيز آغاز كنيد. در اين ايام، بازار مهماني و ديد و بازديد بسيار پررونق است و به همين نسبت، مصرف انواع شيريني، شكلات، گز، سوهان، پشمك، آجيل و خشكبار افزايش مييابد. به طور كلي برنامه غذايي نادرست و نامنظم و خوردنهاي پياپي و بيموقع، بهويژه در اين روزها، وضعيت جسماني را از سلامت و تعادل خود خارج مي سازد، مگر آنكه پيش از فرا رسيدن اين روزها، با ارادهاي استوار، درباره شيوه تغذيهمان تصميمي جدي بگيريم تا به مشكلي برنخوريم و در پايان اين ايام بهيادماندني نيز، بهترين و زيباترين خاطرات نوروزي را در آغاز دفتر سال جديد حك كنيم. در همين زمينه توصيههايي خواهد شد كه رعايت آنها ميتواند از بسياري نگرانيها بكاهد: 1. مهماننوازي ما ايرانيان بر همه آشكار است. اين روزها نيز بازار اين خصلت پسنديده بسيار داغ است، ولي امان از زمانيكه از تعارف، به عنوان ابزاري در خدمت اين سنت، بيش از اندازه استفاده شود كه در نهايت ممكن است براي مهمانان، بهجاي خدمت، عامل زحمت گردد.2. گاهي شيريني و آجيل در ايام عيد، جانشين ناهار يا شام ميشود و برخي افراد كه در مصرف اين تنقلات زيادهروي ميكنند به علت سير شدن يا ترس از چاقي، يك يا شش وعده اصلي غذايي را حذف ميكنند. بايد توجه داشت كه گرچه تنقلات ارزش غذايي بالايي دارند، نميتوانند جانشين غذاي اصلي شوند. مصرف سه وعده اصلي غذا؛ يعني صبحانه، ناهار و شام براي همه لازم است و بايد تا حد امكان از زيادهروي در مصرف تنقلات چاقكننده، شيرين و پرچرب پرهيز كرد تا موجب چاقي، افزايش چربيهاي نامطلوب خون و كاهش اشتها براي صرف غذاي اصلي نشوند. بنابراين، مصرف متعادل آجيل نه تنها ضرري ندارد، براي سلامت بدن بسيار مفيد است. 3. در ايام نوروز و تعطيلات سال نو، ممكن است به علت صرف غذا در رستوران يا دعوت به مهمانيهاي ناهار و شام، الگوي غذايي افراد تغيير كند. غذاهايي كه در مهمانيهايا رستورانها تهيه ميشوند، معمولاً سرخكرده، چربتر و پرنمكتر از غذاهاي معمول خانگي هستند. مصرف چنين غذاهايي افزون بر آنكه موجب چاقي ميشود، فشار خون و چربيهاي خون را نيز افزايش ميدهد و براي سلامت بدن زيان دارند. بنابراين، براي حفظ سلامت مهمانان و افرادي كه براي شما عزيز و محترمند، بايد از تهيه و سرو غذاهاي چرب و پر نمك و دسرهاي چرب و شيرين خودداري كنيد. 4. معمولاً در تعطيلات عيد، تحرك و فعاليت جسميآشكارا كاهش مييابد؛ زيرا بيشتر وقتِ افراد، به ديد و بازديد و شركت در مهمانيها و يا در مسافرت سپري ميشود. كمتحركى، بهخصوص اگر با پرخوري يا بدخوري همراه باشد، ميتواند اختلالهاي زيادي در بدن انسان ايجاد كند. اين اختلالها براي سالمندان، افراد با چربي و فشار خون بالا، مبتلايان به عوارض قلبي عروقي و افراد چاق، زيانبارتر و خطرناكتر است. 5. در ايام نوروز يا پس از آن، بعضي افراد، بهويژه كودكان، نوجوانان، سالمندان و افرادي كه دستگاه گوارش ضعيفي دارند، ممكن است به علت پرخوري يا بينظميدر غذا خوردن، دچار اختلالات و ناراحتيهاي گوارشي شوند كه عوارض آن تا مدتها آنها را رنج ميدهد. بنابراين، براي اينكه از تعطيلات خوشايند و نشاطبخش نوروز، بيشترين استفاده را ببريد و از عوارض تغذيه نامناسب در اين ايام در امان بمانيد، بايد از برنامه غذايي مناسب، منظم و درست پيروي كنيد و از زيادهروي در مصرف تنقلات و ديگر مواد غذايي (بهجز سبزي و ميوه) بپرهيزيد. همچنين مصرف مقدار كافي آب، ميوه و سبزيهاي تازه را در برنامه غذايي روزانه خود فراموش نكنيد و در كنار ديد و بازديد و مهمانيهاي نوروزى، به ورزش پيادهروي و ديگر فعاليتهاي فيزيكي نيز بپردازيد. بهاين ترتيب ميتوانيد سلامت خود و خانوادهتان را تأمين كنيد. توصيه هاي غذايي در سفر در طول سفر بايد اصول تغذيهاي و بهداشت و ايمني مواد غذايي رعايت شود. در اين زمينه، توجه به چند نكته، لازم و مفيد است:1.در طول سفر بايد مانند ديگر زمانها، به طور متعادل و متنوع از تمام گروههاي غذايي استفاده كنيد. 2. بهتر است از خوردن سبزيهابه صورت خام، به دليل احتمال آلودگي آنها خودداري كنيد. 5. از غذاهاي چرب، سرخ شده، شيريني، شكلات و خامه، زياد نخوريد. 6. بهتر است بهجاي نوشابه، از دوغ و نوشيدنيهاي كمكالري استفاده كنيد. 7.بهترين نوشيدني براي تأمين نياز بدن به مايعات، آب است. تا حد امكان از مصرف سانديس و نوشابههاي گازدار بپرهيزيد. 8. در طول سفر حتماً به مقدار كافي از لبنيات استفاده كنيد و روزانه متناسب با نياز بدنتان، حدود 2-3 ليوان شير يا ماست ميل بفرماييد. 9. بهجاي مصرف غذاهاي سرخشده، از غذاهاي آبپز، كبابي و تنوري استفاده كنيد. 10. تا حد امكان، سوسيس و كالباس مصرف نكنيد. 11. قبل از مصرف غذاهاي كنسروى، از سلامت آنها مطمئن شويد و در صورت مشاهده برآمدگي و فرورفتگي در قوطي آنها، از مصرفشان خودداري كنيد. قبل از مصرف، حتماً آنها را، چه باد كرده باشند يا نباشند، بيست دقيقه بجوشانيد. (به طوري كه از زمان جوش آمدن آب، 20 دقيقه بجوشند) حامد براتى |
ماهي قرمز يكي از آبزيان تزييني براي سفرهي عيد است كه همه علاقه به خريدن آن دارند و زييابي خاصي به سفرهي عيد ميدهد. مشكلي كه هست، نگهداري آن چند روز بيشتر طول نميكشد و آنها ميميرند. نگران نباشيد! در اينجا راههايي هست كه بتوانيد اين ماهيهاي زيبا را تا مدتها نگهداري كنيد و از ديدن آنها لذت ببريد. ماهي قرمز با گلدفيش
به خاطر رنگ طلايي آن شهرت يافته است. اين ماهي ميتواند تا اندازهي 40سانتيمتر رشد كند. طول عمر 10 تا 20 ساله براي اين ماهي غيرمعمول نيست. طول عمر بيش از 40 سال نيز براي گلدفيش ثبت شده است. اصالت ماهي قرمز معمولي به شرق آسيا ميرسد و رنگ برونزه دارد و قادر به تحمل آب كم اكسيژن و بقا و توليد مثل در آبگيرهاي كوچك است. بنابراين اينها انتخاب مناسبي بودند كه چينيها در حدود هزاران سال پيش (زمان كه در جستجوي ماهيهايي كه بتوانند به عنوان محصولات غذايي پرورش يابند) به آن برخوردند. با اصلاح نژاد، اندازهي آنها افزايش يافت، ولي پس از مدتي، از نظر ارزش اقتصادي، آنها تبديل به جانوران تزييني شدند. پرورش دهندگان براي اصلاح و بهتر شدن نوع طلا ماهي سعي كردند و پرورش آنها براي خوراك منسوخ گرديد. پرورش طلا ماهي در چين و نيز ژاپن براي مدت 700 سال ادامه يافت و در سال 1961 به اروپا از آنجا به ايران آمد.
اصالت ماهي قرمز معمولي به شرق آسيا ميرسد و رنگ برونزه دارد و قادر به تحمل آب كم اكسيژن و بقا و توليد مثل در آبگيرهاي كوچك است
اولين موضوعي كه ميتواند به عنوان يك عامل مهم در عمر بيشتر ماهي موثر باشد محل زندگي آن است. ظروفي كه در آنها ماهي فروخته ميشود، اغلب كوچكاند و نبايد اشتباه كرد و ماهي را در همان ظروف كوچك نگاه داشت. ماهيها به اكسيژن موجود در آب احتياج دارند و اين اكسيژن از طريق سطح هوايي كه با آب در تماس است وارد آب ميشود. هر چه سطح مقطع بالاي تنگ كوچكتر باشد، اكسيژن كمتري ميتواند وارد آب شود. پس سعي كنيد تا آنجا كه ممكن است از ظروف بزرگتر و با دهانهي پهنتر استفاده كنيد.
برگرفته از مجله: سلام بچهها
تنظيم براي تبيان: مريم فروزان كيا
تعطيلات، فرصتي مناسب براي در كنار هم بودن و جشن گرفتن مي باشد. اما براي برخي افراد، زماني براي افزايش وزن و چاق شدن مي باشد. بر طبق انستيتوي سلامتي، غذا خوردن در تعطيلات مي تواند باعث افزايش وزن شود.
در تعطيلات عيد، شما و خانواده تان مي توانيد از رژيم متعادل و سالم استفاده كنيد.
هيچ غذايي خوب يا بد نيست، بلكه عادات غذايي خوب يا بد مي باشد. بياييد يك نگاهي به راهنماي هرم غذايي بياندازيم. غلات، ميوه جات، سبزيجات، لبنيات، گوشت بدون چربي، مرغ، ماهي و حبوبات در اين هرم وجود دارند.
رژيم متعادل با استفاده از اين هرم غذايي، مي تواند انرژي مورد نياز بدن را تأمين كند، ذخيره و بازسازي بدن را انجام دهد، استرس را دور كند و همچنين تغييرات روحي را كنترل نمايد.
اين هرم غذيي نشان مي دهد كه حتي مي توانيد غذاهاي چرب و شيرين را بخوريد، اما به مقدار كافي. ميوه و سبزجات كه محتوي مقدار بسيار زيادي ويتامين و املاح مي باشند را هم مصرف كنيد.
در واقع افزايش وزن در تعطيلات به علت زياده روي در مصرف چربي و شيريني جات است.
قبل از تعطيلات، وعده هاي غذايي كوچك و به مقدار كم مصرف كنيد. غذاهايي كه داراي مقدار زيادي پروتئين مي باشند، مانند مرغ و پنير، كمك مي كنند تا غذاي كمتري در روزهاي آينده مصرف كنيد. رژيم هاي سفت و سخت در اين ايام مي تواند بعدها افزايش وزن قابل توجهي در شما ايجاد كند.
شمايي كه مي خواهيد اندامي متناسب با وزن و قد خود داشته باشيد، اين نكته را از ياد نبريد كه نبايد مقدار زيادي نوشابه بنوشيد، زيرا نوشابه ها فاقد ماده مغذي مي باشند. نوشابه ها محتوي مقدار زيادي كافئين و شيرين كننده هستند. كافئين و شيرين كننده ها در شيريني هاي عيد وجود دارند و باعث اختلال بيش فعالي (hyperactivities) در كودكان مي گردند.
اگر در اين ايام مهمان داريد، بهتر نيست با غذاهاي سالم از قبيل، ميوه و سالاد و سبزيجات از مهمان خود پذيرايي كنيد؟
مي توانيد به جاي سس از مخلوط آب ليمو و ماست و روغن زيتون براي سالاد خود استفاده كنيد.
بهتر است قبل از دادن شيريني به مهمان خود، به او ميوه تعارف كنيد تا جلوي افزايش وزن خود و مهمانتان را بگيريد.
به جاي شير پرچرب از شير كم چرب استفاده كنيد. در پخت غذا از روغن كمتري استفاده كنيد.
اغلب اوقات، افراد بعد از تعطيلات دچار افزايش وزن مي شوند. بنابراين براي جلوگيري از چاقي در اين ايام، چه بايد كرد؟
برخي از غذاها بسيار خوشمزه هستند و شما را وسوسه مي كنند كه از آن غذا بخوريد. دراين مواقع چه بايد كنيد؟ بخوريد يا نه؟
مي توانيد از آن غذا بخوريد، اما به مقدار كم. در بشقاب مقدار كمي از آن غذا را بريزيد و از خوردن آن لذت ببريد.
شما بايد غذاهايي را مصرف كنيد كه بدن براي تأمين انرژي و فعاليت، به آن ها نياز دارد. دسرها و شيريني ها هر چند خوشمزه مي باشند، اما جزو وعده هاي غذايي نيستند. پس از آنها كم ميل كنيد!
شما هنگامي داراي يك رژيم غذايي متعادل هستيد كه در وعده هاي غذايي خود ميوه و سبزي را جاي دهيد.
بسياري از آب ميوه ها داراي كالري و فاقد فيبر غذايي مي باشند. بهتر است از آب و نوشابه هاي رژيمي استفاده كنيد.
1- سه وعده غذاي اصلي را بخوريد و هيچ كدام را حذف نكنيد.
2- غذا بخوريد، اما به مقدار كم. در مهماني ها و جشن ها، انواع و اقسام غذاهاي خوشمزه وجود دارد. شما يكي از آن غذاها را كه خيلي هوس كرده ايد، در بشقاب خود به اندازه كم بريزيد و از خوردن غذاهاي ديگر جداً خودداري كنيد.
3- آرام غذا بخوريد. غالباً افرادي كه سريع غذا سريع مي خورند، به معده خود اجازه نمي دهند احساس سيري را اعلام كند! هر لقمه اي كه در دهان خود مي گذاريد، مزه مزه كنيد و از غذاي خود لذت بريد. با اين روش معده ي شما فرصت دارد تا غذا را با آرامش هضم كند.
4- بعد از هر وعده غذايي، پياده روي كنيد.
5- حتماً در هر وعده غذايي، سبزيجات را فراموش نكنيد.
6- اگر در مهماني دعوت شديد، به صاحب خانه پيشنهاد دهيد كه من يك غذاي كم كالري درست مي كنم و آن را با خود مي آورم. با اين كار، شما نه تنها ميزبان را خوشحال كرده ايد، بلكه مهمان هايي كه به تناسب اندام خود اهميت مي دهند، از غذاي شما مي خورند و لذت مي برند.
7- و يا اگر به مهماني دعوت شديد، قبل از رفتن، مي توانيد يك ميان وعده كوچك از سبزيجات و ميوه جات ميل كنيد. با اين كار اشتهاي خود را كم كرده ايد.
8- در محل سرو غذا ننشينيد. اگر شما كمي دورتر از آن محل باشيد، غذاي كمتري مي خوريد.
9- از غذاهاي حاضري و انواع فست فودها پرهيز كنيد. اين نوع غذاها داراي چربي فوق العاده زيادي مي باشند. به سرعت آماده و فريز مي شوند و به طور كلي براي بدن خطرناك هستند.
10- واقع بين باشيد. سعي نكنيد رژيم سخت بگيريد، بلكه هدفتان اين باشد كه بعد از تعطيلات همان وزن قبلي خود را داشته باشيد.
11- در ذهن خود هرم غذايي را رسم كنيد و ببيند چه غذاهايي مفيد و سالم هستند.
12- اگر قبل از تعطيلات، ورزش مي كرديد، در طول اين مدت نيز به ورزش خود ادامه دهيد. اما اگر ورزش نمي كرديد، در اين دوران حتماً ورزش كنيد.
ورزش، استرس را كم مي كند و از اضافه وزن جلوگيري مي كند.
از تعطيلات خود لذت ببريد. برنامه اي براي ورزش كردن خود تنظيم كنيد. سعي كنيد غذاهايتان سالم باشد. اين كارها را انجام دهيد، تا بعد از تمام شدن تعطيلات، بدن و ذهنتان از شما تشكر كنند.
اگر شما در غذا خوردن و ورزش كردن جدي باشيد، مطمئن باشيد كه تعطيلات خوبي را خواهيد داشت.
هر سال ايام نوروز فرصت مغتنمي جهت ديدار اقوام و آشنايان و تجديد خاطرات، تمدد اعصاب، لذت بردن و محظوظ شدن در اختيار قرار مي دهد. از طرف ديگر، اين ايام با برخي غم و غصه ها و حرف و نقل ها هم مصادف مي شود، خرج خانواده ها را افزايش مي دهد و ... . البته گاهي آسيب هاي تغذيه اي هم با خود به همراه دارد.
در اين دوران وقت و حوصله خريد روزانه كاهش مي يابد، عرضه ي سبزيجات تازه در مغازه ها نيز به همين سرنوشت مبتلا مي گردد! اگر سبزيجاتي هم وجود داشته باشد، چه كسي فرصت تميز و ضدعفوني كردن آن ها را دارد؟ بنابراين مقدار سبزيجاتي كه در يك رژيم متعادل بايد وجود داشته باشد، ممكن است در دسترس نباشد.
طبق توصيه هاي تغذيه اي كه در هرم غذايي پيشنهاد شده، لازم است يك فرد بزرگسال هر روز 5-3 واحد سبزيجات (خام يا پخته) مصرف نمايد. اين مقدار معادل 5 ليوان سبزيجات خام و يا 2 ليوان سبزيجات پخته يا آب سبزيجات(مثل آب هويج يا آب گوجه فرنگي و ...) مي باشد.
منظور از سبزيجات نيز كليه محصولات گياهي از قبيل كدو،
كاهو ، گوجه فرنگي، خيار، نخودفرنگي، لوبيا سبز، شلغم ، چغندر، ريواس، كلم، گل كلم، بروكلي ، آرتيشو و امثال آن ها هستند.
سبزيجات منبع بسيار با ارزش ويتامين هايي از قبيل
ويتامين C، اسيد فوليك، پيش سازهاي ويتامين A (كاروتنوئيدها و بويژه كاروتن)، ويتامين E و مقدار كمي ويتامين هاي ديگر هستند كه نقش هاي بسياري در حفظ سلامتي بدن ايفا مي كنند.
كلسيم، منيزيوم، فسفر، مقداري آهن ، كمي روي، مقداري يد و مقداري هم سلنيوم از جمله مواد معدني بسيار ارزشمندي هستند كه در سبزيجات يافت مي شوند و تاثير بسيار گرانبهايي بر سلامت افراد دارند.
فيبر موجود در سبزيجات از بيماري هاي گوارشي و بويژه سرطان هاي گوارشي و غير گوارشي جلوگيري مي كند. در ضمن رنگدانه هاي موجود در سبزيجات رنگي نيز خاصيت ضد سرطاني دارند.
از طرفي ممكن است در اين ايام اتفاقات وحشتناك (از ديد علمي!) ديگري هم بيافتد. مقدار مصرف غذاهاي چرب و شيرين و نمكي خوشمزه، نوشابه هاي گازدار و تنقلات كم ارزش افزايش چشمگيري مي يابد، بخصوص بعد از مصرف اين همه غذاهاي رنگارنگ و متنوع، ديگر چه كسي وقت و حال و حوصله ي فعاليت بدني را دارد؟
از ديد برخي افراد، مصرف ميوه ( به هر مقدار هم كه باشد!) اصلاً مشكلي ايجاد نمي كند، طوري كه هر چه دستگاه گوارش اين افراد جا و تحمل داشته باشد، ميوه نثارش مي كنند. اگرچه ميوه ها نيز ويتامين ها و مواد معدني و فيبر با ارزشي وارد بدن مي كنند، ولي مقداري (مثلاً 20- 15 درصد) قند هم دارند كه مصرف مقدار زياد آن ها، موجب افزايش دريافت انرژي مي شود كه به چاق شدن كمك مي كند و ويتامين هاي اضافي دريافتي نيز از راه ادرار دفع مي شوند.
نمك زياد در غذاها و تنقلات، زمينه ايجاد پرفشاري خون و بيماري هاي قلبي عروقي را فراهم مي سازد و در كساني كه اندك آمادگي داشته باشد، ممكن است آسيب هاي جدي و فوري نيز ظاهر شود.
برنج هاي ميهماني هم عموماً آبكش مي شوند تا بيشتر قد بكشند، غافل از اينكه اين كار موجب كاهش شديد ويتامين و مواد معدني با ارزش آن ها مي شود و از قد كشيدن كودكان جلوگيري مي كند!
از همه ي اين ها هم كه بگذريم، برخي در طي مسافرت خود، به مغازه هاي عرضه كننده ي غذاهاي بين راهي و همچنين غذاهاي فوري رونق داده و بازار اين قبيل غذاها را از گنديدگي نجات مي بخشند! نقش اين غذاها در ايجاد مسموميت هاي غذايي و بيماري هاي ناشي از غذا، به ويژه چاقي و ديگر انواع سوء تغذيه بر همه روشن است.
برنامه هاي تلويزيوني نيز در ميخكوب كردن بعضي جدا كولاك مي كنند و حتي آن ها را از تكان خوردن در جاي خودشان هم منع مي نمايند!
سرماي اندك و احتمالاً بارش هاي بهاري هم كه مزيد علت مي شوند تا امكان بيرون رفتن و داشتن فعاليت بدني به حداقل برسد.
در ضمن خواب شبانه هم دستخوش تغييرات نامناسب مي شود و عموماً افراد ديرتر به خواب رفته و صبح ديرتر بيدار مي شوند. نقش بدخوابي و خواب نامنظم نيز در ايجاد بدغذايي و كم تحركي و به دنبال آن سوء تغذيه روشن است.
همه اين اتفاق ها كمك قابل توجهي به چاق شدن مي كنند. برخي افراد به گونه اي افزايش وزن پيدا مي كنند كه وضعيت ظاهري آن ها نيز نامناسب و دلخراش مي شود. در ضمن به دليل مصرف كم سبزيجات (و گاهي
لبنيات )، سوء تغذيه هاي كمبود ويتامين و مواد معدني نيز در بدن آن ها پنهان است. در اين ميان كودكان جزء آسيب پذيرترين ها هستند كه سوء تغذيه، كمبودها و چاقي، بيشترين لطمه را به آنان وارد مي سازد و در ضمن احتمال چاق بودن و چاق ماندن در آينده و تا بزرگسالي را نيز در آن ها افزايش مي دهد.
گرچه در اين مقاله كوتاه، فقط برخي از نكات بسيار روشن مربوط به بدغذايي و رفتارهاي نامناسب تغذيه اي را در اين ايام برشمرديم و درباره روش هاي مقابله و احتمالاً درمان آنها، صحبتي به ميان نياورديم؛ مثلاً درباره روش هاي مقابله با
چاقي (در كودكان يا بزرگسالان و يا حتي در سالمندان) و يا درباره روش هاي كاهش احتمال مسموميت هاي غذايي نكته اي را ذكر نكرديم؛ ولي هموطنان هشيار خودشان به اين نكات، توجه كافي و ويژه را خواهند داشت و "العاقل يكفي بالاشاره" (براي عاقل يك اشاره هم كافي است).
بنابراين تنها برحسب ارادتي كه خدمت هموطنان گرامي و ارجمند داريم و تنها بعنوان يادآوري اين نكات را بيان كرديم.
اميد كه ايام به كامتان باشد و روزگارتان پيروز و هر روزتان نوروز باشد.
در طول تاريخ بشر، اقوام مختلفي ظهور كرده اند و با خلق شيوه هاي گوناگون زندگي از خود، آداب و رسوم و سنتي را به ميراث گذارده اند كه بررسي، يادآوري، شناخت مفاهيم و تبليغ و ترويج جوانب مثبت آن ضمن حفظ هويت ملي مايه مباهات، سرافرازي، خودباوري و بالاخره پايداري قومي در مقابل فرهنگ بيگانه مي شود.
سنن و فرهنگ ايرانيان از ريشه و قدمت خاصي برخوردار و تامل برانگيز است. يكي از اين سنن، پيام نياكان ما در زمينه هفت سين است.
ايرانيان در روند تدريجي و تكاملي صدها سال از زندگي پرنشيب و فراز و پُر بار خويش، در اول بهار كه آغاز سال نو و شكوفايي مجدد طبيعت در اين منطقه از كره زمين است، همواره با حفظ آيين شكوهمند و غرورآفرين نوروز با چيدن هفت خوراكي كه به زبان شيرين و غني پارسي با حرف "سين" شروع مي شود، در سفره هفت سين، پيام تغذيه اي سالم زيستن را سينه به سينه به نسل معاصر رسانده اند.
اگر به ارزش هاي غذايي حيات بخش، اعجاز آور و حيرت انگيز خوراكي هاي تشكيل دهنده سفره هفت سين شامل: سير، سنجد، سماق، سركه، سيب، سبزي و سمنو كه تا كنون مطالب زيادي در مورد علل يا خواص آن نگاشته شده به شرح مختصر زير توجه و دقت شود، آن وقت درمي يابيم كه در بطن تك تك خوراكي هاي تشكيل دهنده هفت سين، پيام با ارزش و گرانبهايي براي حفظ سلامتي نهفته است.
1- مصرف سير علاوه بر ميكروب زدايي و ساير خواص متعدد، در جهت كاهش كلسترول، جلوگيري از تصلب شرايين، متعادل نگه داشتن فشار خون و حفظ سلامت بدن از جمله قلب و عروق در سراسر دنيا توصيه مي شود.
2- مصرف سنجد در طب تغذيه، علاوه بر خواص مختلف جهت درمان آرتروز توصيه مي شود.
3- مصرف سماق همراه كباب علاوه بر خواص متعدد، جهت كاهش مضرات اوره ي گوشت توصيه مي شود.
4- مصرف انواع سركه از جمله سركه انگور قرمز(كه حاوي ليكوپن است) يا سركه سيب با خواص اعجاز آور مختلف شامل: كاهش دهنده ي مضرات چربي مصرف شده در بدن، باز نگه دارندگي عروق و خاصيت ضد سرطاني آن به هر شكل ممكن بالاخص در ترشي ها و سالاد توصيه مي شود.
5- كليه فرهيختگان امور تغذيه در سراسر جهان مصرف يك سيب در روز را نه تنها براي دفع سموم از بدن، تقويت دستگاه گوارش، تامين ويتامين ها و املاح لازم جهت حفظ سلامتي و شادابي توصيه مي كنند، بلكه آن را موجب بي نيازي از مراجعه به پزشك مي دانند.
6- مصرف مداوم انواع سبزي تازه جهت تامين فيبر، ويتامين ها و آنتي اكسيدان هاي لازم به دليل خاصيت ضد سرطاني و ضد بيماري قلبي آن مورد توصيه تمامي متخصصان تغذيه است.
7- تهيه سمنو با آرد جوانه گندم كه سرشار از ويتامين E (به عنوان آنتي اكسيدان قوي و بي اثر كننده راديكال هاي آزاد در بدن) و انواع ويتامين هاي B است و مصرف آن ضمن تامين كالري، براي حفظ جواني، سلامتي، ضد پيري و افسردگي همواره توصيه مي شود.
شيريني ها:
يكي از مهم ترين مواد غذايي كه زينتبخش ميهمانيهاي نوروز است، انواع شيرينيهاست. مصرف شيريني در ديد و بازديدهاي عيد رواج زيادي دارد. به طور كلي در انواع ميهمانيها، شيريني يكي از مهم ترين موادي است كه مورد استفاده قرار ميگيرد. افراط در مصرف شيريني ميتواند لطمات فراواني به سلامت انسان وارد سازد. يكي از زيانهاي مهم مصرف زياد شيريني، چاقي و عوارض و اختلالات ناشي از آن است. مواد قندي و نشاستهاي به آساني تبديل به چربي شده و در بدن ذخيره ميشوند و ايجاد چاقي ميكنند.
ضمنا افراط در مصرف شيريني به سلامت دندانها لطمه وارد كرده و موجب پوسيدگي دندانها ميشود. همچنين باعث افزايش فشار خون و چربيهاي نامطلوب خون شده كه در نهايت سلامت قلب و عروق را دچار اختلال مينمايد.
بنابراين بهتر است در ايام نوروز و اصولا در همه اوقات زندگي از افراط در مصرف شيريني و انواع مواد شيرين خودداري نماييم. برخي از هموطنان مان تصور ميكنند در ايام جشنها و مراسم خاص، مجاز به تغيير گسترده در برنامه غذايي معمول روزانه هستند و ميتوانند در اين اوقات، در مصرف برخي موادي كه براي سلامت انسان مضر است، افراط كنند.
مواد غذايي حاوي فيبر:
يكي ديگر از عوارضي كه معمولا بعد از تعطيلات نوروز گريبان گير اشخاص ميشود، يبوست و اختلالات گوارشي است. علت مهم بروز اختلالات گوارشي، افراط در مصرف غذا و نيز استفاده زياد از غذاهاي چرب و سرخ كرده است. يكي ديگر از مهم ترين دلايل يبوست، عدم يا كمبود استفاده مواد فيبري داراي باقيمانده است.
در ايام تعطيلات نوروز معمولا افراد از ميوه، سبزي، سالاد، حبوبات و ساير مواد غذايي حاوي فيبر، كمتر استفاده ميكنند. اين قبيل مواد خوراكي علاوه بر فيبر، حاوي مواد مغذي مفيدي هستند كه تاثير قابل توجهي در جهت سلامت انسان دارد. يكي از مهم ترين خواص فيبري غذايي، پيشگيري از يبوست و نيز درمان اين اختلال شايع قرن حاضر است.
مواد غذايي حاوي فيبر، باعث تسريع عبور غذا از دستگاه گوارش شده و از بروز يبوست پيشگيري مينمايند. ضمنا خواص مهم ديگري نيز در بردارند، از جمله آن كه موجب كاهش چربيهاي نامطلوب خون و تنظيم تعادل فشار خون ميشوند و در پيشگيري از بيماريهاي قلبي عروقي و سرطان بهخصوص سرطان كولون(روده بزرگ) موثرند.
مصرف آب كافي:
اختلال ديگري كه در ايام نوروز به طور معمول در برنامه غذايي افراد رخ ميدهد، كمبود مصرف آب است. در تعطيلات عيد به علت آنكه افراد بيشتر اوقات خود را به سفر ميگذرانند و يا صرف ديد و بازديد دوستان و اعضاء فاميل ميكنند، به طور معمول كمتر آب مصرف مينمايند. كمبود مصرف آب ميتواند اختلالات مهمي در سلامت انسان به جا گذارد؛ از جمله آن كه موجب بروز يبوست و ناراحتيهاي گوارشي ناشي از آن شود.
كمبود مصرف آب در انجام واكنشهاي بيوشيميايي حياتي كه در داخل بدن انجام ميشود، اختلال ايجاد ميكند. آب در حفظ سلامت، شادابي و طراوت پوست تاثير مهمي دارد و كمبود مصرف آن باعث كاهش رطوبت و طراوت پوست شده و يكي از عوامل موثر در خشكي و پژمرده شدن پوست و پيري و چروك شدن آن است.
ضمنا مصرف آب كافي، باعث فعاليت بهتر و مناسبتر كليهها در تصفيهخون و دفع مواد زائد از بدن ميشود. پس مصرف آب كافي را در برنامه غذايي روزانه خود فراموش نكنيم.
اين موضوع بايد در تمام اوقات زندگي، اعم از روزهاي عادي و يا ايام خاص مانند نوروز، مسافرت و غيره رعايت شود. برخي از افراد فقط در تابستان و روزهاي گرم سال آب ميل ميكنند و در فصل سرد، به علت آنكه تشنه نميشوند، آب كافي مصرف نميكنند. توجه داشته باشيم كه در تمام اوقات و روزهاي زندگي، ما نياز به مصرف آب داريم و هرگز نبايستي ميزان آب مصرفي را كاهش دهيم، مگر در بيماريهاي خاصي كه پزشك مصرف آب را ممنوع يا محدود كرده باشد.
انجام ورزش و پياده روي:
مشكل ديگري كه به هنگام تعطيلات عيد معمولا در زندگي افراد رخ ميدهد، كمبود تحرك و فعاليت جسمي مانند پيادهروي، ورزش و غيره است. به همين علت بسياري از اشخاص، بعد از ايام نوروز افزايش وزن پيدا ميكنند و يا افراد در سنين بالاتر مبتلا به افزايش فشار يا چربيهاي خون ميشوند.
ورزش و تحرك جسمي مناسب روزانه براي همه افراد اعم از زن و مرد، بزرگ و كوچك و پير و جوان ضروريست. فعاليت جسمي علاوه بر آن كه موجب كاهش چربيهاي نامطلوب خون ميشود و در تنظيم تعادل فشار خون موثر است، از افزايش وزن و چاقي نيز پيشگيري كرده و در سلامت قلب و عروق تاثير مهمي دارد. علاوه بر آن، روحيهسازي و حفظ شادابي، نشاط و نيز پيشگيري از افسردگي، بيحوصلگي و احساس كسالت بسيار موثر است.
توصيه هاي مهم:
با نگاهي اجمالي بر نكات مورد بررسي در اين مجموعه، ميتوانيم موارد زير را به طور خلاصه، جهت برخورداري از تغذيه صحيح و حفظ هر چه بيشتر سلامت، در ايام نوروز به خوانندگان محترم، پيشنهاد نماييم:
- در مصرف مغزها اعتدال را رعايت كنيم و از آجيل بدون نمك استفاده كنيم. به خصوص از مصرف آجيل در اوقات نزديك وعدههاي اصلي غذايي خودداري شود.
- از ميوهها بهخصوص ميوههاي داراي پوست مثل مركبات، كيوي و امثال آن در ديد و بازديدهاي عيد استفاده كنيم. در صورت استفاده از ميوههايي كه با پوست مصرف ميشوند (مانند سيب، انگور و...) بهتر است از شستوشو و ضدعفوني كردن آنها مطمئن شويم.
- از مصرف سبزي خوردن و سالاد در خارج از خانه خودداري نماييمريال ولي حتما از اين مواد غذايي در ايام نوروز، در خانه به مقدار كافي استفاده كنيم.
- در مصرف شيريني و مواد شيرين به هيچ وجه نبايد افراط كنيم. سعي نماييم مصرف شيريني را در ايام عيد به حداقل برسانيم.
- مصرف غذاهاي سرخ كرده و پرچرب به هيچوجه براي سلامت انسان مفيد نيست و بهتر است از مصرف اين قبيل غذاها خودداري نماييم.
- مصرف حبوبات را در ايام نوروز و به طور كلي در تمام اوقات زندگي فراموش نكنيم.
- در مصرف آب كافي كوتاهي نكنيم و روزانه حدود 6 تا 8 ليوان آب استفاده نماييم. البته در سفرها بايد از سالم و بهداشتي بودن آب اطمينان داشته باشيم.
- ورزش و پيادهروي در ايام نوروز نبايستي فراموش شود، زيرا در حفظ سلامت و شادابي بدن و پيشگيري از بروز چاقي، يبوست و افزايش چربيهاي نامطلوب خون بسيار مفيد است.
- توجه داشته باشيم كه ديد و بازديدها و سفرهاي نوروز نظم خواب ما را بر هم نزند، زيرا اختلال در نظم خواب، سلامتي بدن را به خطر مياندازد.
برليانت بزرگمهر-مشاور تغذيه و رژيم درماني